Çermik’te Ekstrem Bir Attar; HACI SITKI 

1970’li yıllarda, Çermik Çarşı Camii'nin karşısında, küçük ama içinde bir dünyayı barındıran bir dükkân vardı; Hacı Sıtkı Özturan’ın dükkânı… Hacı Sıtkı, 1922 yılında Çermik’te doğmuş, genç yaşlardan itibaren ticaretle uğraşmaya başlamıştı. İlçe merkezinde açtığı Attar dükkânında, zamanla sadece baharatlar ve bitkiler değil, insanların hayal bile edemeyeceği türlü türlü malzemeler de satmaya başlamıştı. Dükkâna adım atan bir kişi, ne almak için geldiğini unuturdu ama emin olun, eli boş çıkmazdı. Çünkü burada "yok" diye bir şey yoktu… Zamanla Hacı Sıtkı’nın dükkânı, sadece bir Attar dükkânından çok daha fazlasına dönüştü. 1001 çeşit ürünüyle, o küçücük dükkân, her yaşa, her mesleğe hitap edebiliyordu. Onun dükkânı, sadece bir mal alıp satılan yer değil, aynı zamanda bir güvenin, dostluğun ve bilgelik arayışının buluşma noktasıydı.

Ne mi satardı Hacı Sıtkı? Aslında neredeyse her şeyi satardı… Tuhafiye mi desek, Hırdavatçı mı, Nalbur mu veya bilinen ismi ile Attar mı desek; hiçbiri tam olarak dükkânını tarif edemezdi… Hacı Sıtkı'nın dükkânı, her çeşit ürüne ihtiyacı olanlar için bir hazine gibiydi. Okullarda yapılan bilimsel deneylerden, limonata, tatlı ve şekerleme ustalarının olmazsa olmaz malzemelerine kadar her şey burada bulunurdu. Cam ustası için gerekli malzemeler, terzinin aradığı düğmesinden, ipliğine, fermuarından astarına kadar her şey bu dükkânda bulunurdu. Marangoz için lüzumlu olan çiviler, menteşeler, kapı kilitleri, çekiçler ve köylülerin vazgeçilmezi; oraklar, kazmalar, kürekler ve daha neler neler!?.. Yani, hem esnafın, hem köylünün, hem de zanaatkârların yolu mutlaka buraya düşerdi. İlçede “iğneden ipliğe her şey Hacı Sıtkı’da bulunur” sözü boşuna söylenmezdi.

Ayrıca, Diyarbakır Sağlık Müdürlüğü’nden aldığı özel izinle tıbbi malzemeler de satardı. Ecza dolabında; oksijen, tentürdiyot, sargı bezi, pamuk, yara merhemi, ağrı kesici, ishal ve kabızlık ilaçları gibi birçok ürün bulunurdu. Çermik’te o dönemde eczane bulunmadığı için, sağlık sektörünün tek temsilcisiydi. Hatta birisi yaralandığında, hemen Hacı Sıtkı’nın dükkânına koşar, o da yarayı temizler, tentürdiyot sürer, merhem ve sargı bezi ile sarardı. Bunları da Allah rızası için yapar, kimseden ücret talep etmezdi…

Ancak Hacı Sıtkı’yı sadece dükkânındaki çeşitlilikle tanımak büyük bir haksızlık olurdu. Onun asıl sermayesi dürüstlüğü, samimiyeti ve dindarlığıydı. Otuzlu yaşlarında Hacca gitmişti. İlkokul mezunu olmasına rağmen okumayı ve yazmayı çok severdi. Okuduğu kitaplardan alıntılar yaparak defterine yazardı. Belki de yazdıkları alıntılar, birkaç kitabı oluşturabilirdi. Dükkânında dini kitapları da satardı. Malzeme alımı için gittiği büyük şehirlerdeki camileri ziyaret eder, hocalarla sohbet eder, öğrendiklerini dönüşte cemaatiyle paylaşırdı. Dini sohbetleri ve hayır işlerini çok severdi. Ayni zamanda Çermik’teki Nur Cemaatinin de ilk kurucularındandı. Güvenilirliği, güler yüzü ve içten yaklaşımıyla halkın gönlünde taht kurmuştu. Kapısından içeri giren sadece bir müşteri değil, bir dost, bir tanıdık gibi karşılanırdı. Dükkânı, aynı zamanda bir PTT acentesi gibiydi. Kimin mektubu, kargosu gelirse, adresi yine Hacı Sıtkı olurdu.

Hacı Sıtkı, Çermik’in esnaflık tarihinde adını altın harflerle yazdırmış önemli bir figürdü. Onun dükkânı, yalnızca alışveriş yapılan bir yer değil, aynı zamanda ilçenin hafızasıydı; burada sohbetler yapılır, dostluklar kurulur, insanlar bir araya gelirdi. Bugün hâlâ Hacı Sıtkı’yı ananlar, sattığı ürünlerden çok, dükkânın kapısından içeri adım attıklarında hissettikleri o sıcaklık, güven ve özlemle yâd ettikleri günleri hatırlamaktadırlar. Hacı Sıtkı, 1980’lerin sonlarında Diyarbakır’a taşınarak Balıkçılarbaşı mevkiinde aynı mesleğe devam etti. Orada da kısa süre içinde insanların sevgi ve saygısını kazanan Hacı Sıtkı, 1992 yılında vefat etti. Ardında kalan mirasını, oğlu Nevzat Özturan onurlu bir şekilde devam ettirerek baba mesleğini yaşatmayı sürdürdü…

.

Hamdullah IŞIK  / malabub@yasni.com