BİR DERGİ  HEZEYANLAR ve ÖNCESİ

Diyarbakır konulu Diyarbekir Şehir Araştırmaları Merkezi çalışmalarımız devam ediyor.

İlk kez otuzu aşkın şehri ele alan gezi rehberleri bir bir incelenmiş, işinin ehli olmaktan uzak kimilerinin şehre dair tanıtım amaçlı kimi idrake deli gömleği giydirmeyle eş bilgileri, Mardin Artuklu Üniversitesi'nin düzenlediği sempozyumda tebliğ olarak sunmuştuk.

Yerel ve ulusal dergilerde gezi amaçlı kaleme alınan yazılarda bu çarpık anlatımlar devam ediyor.

Bir yazarın gezi kitabında Dicle Nehri'ne "Fırat Nehri" demesine ilk ve tek tepki bizden geldi. 

Esfel Bahçeleri'ne "Hevsel Yaylaları" denmesi, birkaç kitapta yerini almamış değil.

Maalesef kimi resmî ve yerel yönetimlerin şehri tanıtma amaçlı yayınlarında ve dergilerinde şehir kalesinin ne burç sayısı ne kale uzunluğu doğrudur.

Diyarbakır Kalesi'nin Çin Seddi ile karşılaştırıldığı kitapların bir kısmına akademik çevreden ses ve seda yok, halen.

Bir şehrin canlı hafızası merkezini oluşturmak çok mu zordur?
Doğru olmayan kimi bilgileri kitaplar ve makaleler arasına serpiştirenler, bunca uyarıya cevap vermezken, sıkıntıya bizden ya da kendilerinden kaynaklıdır.

Hürriyet Seyahat Dergisi'nin yeni çıkan 2. Sayısının kapağında ( Eylül-Ekim-Kasım 2024) "Diyarbakır ve Mardin" başlıklı iki komşu kadim şehir ve harika bir kültür turu ele alınıyor. (Sayfa 70-71)

Bu dergi yazısı Nurgül Büyükkalay imzalı.

Yazar iki şehirden biri olan Diyarbakır gözlemlerini anlatırken, " Dört kapısı olan Diyarbakır surlarının kapılarından biri Mardin Kapı" der.
Vaktiyle UNESCO için hazırlanan proje de " Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri" adını taşıyordu.

Diyarbakır Kalesi demek çok zor mu?
Surlar, burçlar kalenin oluşumunun bir parçası iken, surlar kapıya ve burca nasıl sahip kılınır?

Makale yazarı Sayın Büyükkalay, " Çin Seddi'den sonra dünyada en uzun surlara sahipmiş Diyarbakır" der.

İstanbul Kalesi, Antakya Kalesi yok, sıralamada, Doğu Karadeniz'de ismini şimdilik vermediğimiz kale yok. 

O zaman sur uzunluğu ile Diyarbakır Kalesi, kaçıncı sırada olur?

Bir kalenin surları ve Çin Seddi karşılaştırılması yapılıyorsa, İstanbul ve Antakya Kalesi hangi konumda olur?

Sayın Büyükkalay, Ulu Cami avlusuna girmiş olmalı ki şu cümleyi kurmuş: Ulu Cami'nin minareleri kare planlı, bu da caminin kilise geçmişini gösteriyor" 

Biz, Mar-Toma konusunda ehli ile görüşürüz, yer ve zaman bellirlense, meraklısı ile ilgilisi varsa.

Altmış senedir yaşadığımız şehirde, ömrümüzün en azından elli yılı bu şehirde geçmiş.

Biz kare formatlı(?) Minare olarak Meşhed Cami için ne diyebiliriz?

Tek bir minareye sahip Ulu Cami'de birden fazla minareden bahseden makale sahibi, ihtimal o ki yazılı metinleri okuyarak yazısını kotarmış.
Bir cami minaresinden başka ikinci minarenin olmadığı alanda, belirtilen yazarı zor durumda bırakmaz mı?
Hürriyet gibi bir yayın grubunun üç ayda bir çıkardığı dergide bu şehri bilen olmaz mı?

Değerli Okurumuz, bu hassasiyeti Şehir Araştırmaları Merkezi içinde olan seksen bir şehiri temsilen tespitlerimizi genelde tek şehir üzerinden şekillendiriyoruz.

Ulu Cami, birden fazla minareye sahip ise ispatı gerekmez mi?

Kale yerine " Sur" denilince, surları ayakta tutan burçlar ne olur?

Unutmadan belirtelim ki Sayın Büyükkalaycı, sanal ortamda gezinen yazılardan etkilenmiş.

Diyarbakır'a gelmiştir, geldiğini belgeleme ihtiyacını duymaz.

Biz On Gözlü Köprü'yü Bizans ve Roma öncesine endekslerken Mervanî Dönemi tamamlanan yıkık kısmı bilmediği için, köprüyü Mervanî yapısı ilan eder.

Biz, bu yazının neresini düzeltelim?

Şehir tespitlerimizi yaparken, bir sayfa tutan yazıda düzeltmeler, bazen on- yirmi sayfayı aşar, biraz fotoğraf eklense kitap haline gelir.

Dahası, durum bu denlî vehamet derecesinde.

Bunu denetleyecek bir kurum ya da kuruluş var mı?

Şehir Araştırmaları Merkezi içinde olan Diyarbakır Şehir Araştırmaları'nı adres gösterelim. 

Her şehir için bir merkez kuramayız, doğrusu.

Şehir Araştırmaları Merkezi kurulunca farklı şehirlerde açılacak şubeler ve temsilcilikler, bu tür olumsuzluklar karşısında gereken cevabı verir.